De provincie streeft naar een financieel gezonde huishouding. Dit is van belang voor de rechtmatigheid van het provinciale handelen en voor de maatschappelijke legitimiteit van de provincie. De provincie werkt immers direct dan wel indirect (via het Rijk) met belastinggeld van burgers en bedrijven.

Een financieel gezonde huishouding komt in de eerste plaats tot uitdrukking in een sluitende begroting, waarin baten en lasten meerjarig met elkaar in evenwicht zijn. In de tweede plaats moet de provincie beschikken over voldoende weerstandscapaciteit. Deze is nodig om financiële consequenties van (niet-begrote) risico’s op te kunnen vangen.

De provincie streeft naar een belastingdruk die past bij het provinciale voorzieningenniveau. De opcenten op de motorrijtuigenbelasting is veruit de belangrijkste belastingheffing van de provincie. Provinciale Staten stellen jaarlijks het opcententarief vast. Dit tarief is gebonden aan een wettelijk maximum, dat jaarlijks door het Rijk (op basis van de inflatieontwikkelingen) wordt aangepast. Beleidslijn van het college is om het tarief de komende 4 jaar gelijk te houden met het huidige tarief, zodat de relatieve lastendruk voor inwoners van Zuid-Holland niet stijgt.

In 2020 hebben wij, samen met partijen in de regio’s, zeven concept-Regionale Energie Strategieen (RES) opgeleverd. In de Tussenstand hebben wij de balans hierover opgemaakt. Hierin zijn de thema’s besparen, warmte, zon op dak, elektriciteit, ruimte energie-infrastructuur, lokaal eigenaarschap, participatie en Omgevingsbeleid betrokken. Daarnaast hebben we een rapport opgeleverd over de wijze waarop participatie in de concept-RES’en is vormgegeven.

We hebben met een subsidie samen met andere overheden de oprichting van een ontwikkelfaciliteit voor energiecorporaties mogelijk gemaakt, om lokaal eigendom en financiële participatie te bevorderen. Er is een aantal bewonersinitiatieven gestart, we hebben deze ontwikkeling ondersteund door kennisdeling te organiseren en subsidie te verlenen. Hiermee is onder andere het eerste grote collectief zonnedak voor de huurders van een woningbouwcorporatie in Leiderdorp gerealiseerd. Verder is met belanghebbenden een lerend netwerk voor bewonersinitiatieven rond warmtetransitie opgezet.

Het aandeel windenergie is in 2020 vergroot met 18,5 MW. Totaal is eind 2020 462 MW gerealiseerd. Dat is ruim 60% van de opgave in Zuid-Holland van 735,5 MW van de afspraak uit het SER energieakkoord (2013).

Om het aandeel zonne-energie verder te vergroten is in 2020 het Aanvalsplan Zon van start gegaan. Voor moeilijker te benutten grote daken is de subsidieregeling ‘Zonnig Zuid-Holland’ opengesteld.

Gebouwde omgeving
Diverse gemeenten zijn ondersteund bij uitvoeringsprojecten en subsidieverwerving. Zo is aan een aantal gemeenten subsidie toegekend in het kader van Kansen voor West 2. Een aantal gemeenten is ondersteund bij aanvragen van subsidie uit het ELENA-programma. Deze subsidie is toegekend. Verder is een aantal gemeenten ondersteund bij aanvragen voor het programma Aardgasvrije Wijken (PAW) – wat in een aantal gevallen heeft geleid tot subsidietoekenning.

Specifiek voor VvE’s (Vereniging van Eigenaren) hebben we een woonlastenmodel ontwikkeld. Deze wordt nu in de praktijk getest en in 2021 beschikbaar gesteld. Daarnaast zijn we gestart met energiearmoede in beeld te brengen. We hebben via een aantal projecten minima geadviseerd over energiebesparende maatregelen.

Energiebesparing
In de regio Drechtsteden is een uitvoeringsprogramma energiebesparing opgezet. De provincie heeft ondersteuning geboden. Verder hebben we (in samenwerking met omgevingsdiensten) instrumentarium ontwikkeld om panden te verduurzamen (energiebesparing- en -deling). Een aantal projecten is gestart om de besparingsopgave te monitoren. Ook hebben we subsidie toegekend gekregen voor een ontzorgingsprogramma Verduurzaming klein maatschappelijk vastgoed.

Kennis ontwikkeling en kennisdeling
We hebben een bronnenstrategie en potentiekaarten voor diverse energiebronnen gemaakt, de Warmte Transitie Atlas Zuid-Holland ontwikkeld en een datamonitorstructuur voor de RES en Klimaatmonitor van Rijkswaterstaat ingezet. Verder hebben we een online-kaart ontwikkeld waarmee de warmtevraag kan worden bepaald. Kennisontwikkeling is ondersteund door bijdragen aan het Rijswijk Center for Sustainable Geo-Energy en de leerstoel Geothermie aan de TU Delft. Ook hebben we de potentie van zonnethermie in beeld gebracht.

Warmte
We hebben intentieovereenkomsten gesloten met een aantal partijen voor realisatie van de warmtetransportleiding vanuit de Rotterdamse haven naar Den Haag (WarmtelinQ). Met de Leidse regio is een convenant opgesteld voor uitbreiding van deze transportleiding (WarmtelinQ+). We hebben overleg gevoerd om diverse glastuinbouwgebieden aan te sluiten op de warmtetransportleiding en gemeenten geadviseerd bij het opstellen van transitievisies warmte (TVW’s).

In 2020 heeft de provincie een bijdrage geleverd aan verduurzaming van de industrie in Zuid-Holland.
De focus lag (en ligt) hierbij op het Haven Industrieel Complex (HIC) in Rotterdam. In het licht van de afspraken uit het Klimaatakkoord (2019) ligt daar een belangrijke opgave om de CO₂ uitstoot te reduceren, grondstoffen circulair te gebruiken en (daarmee samenhangend) economische kansen voor de regio te benutten.

De industrie en de Rotterdamse haven zijn zelf aan zet; overheden hebben vooral een actieve faciliterende rol, bijvoorbeeld door te zorgen voor goede wetgeving (en de handhaving daarvan), samenwerking te stimuleren en zich in te spannen om voldoende, additionele financiële middelen beschikbaar te laten komen.

Naast de gemeente Rotterdam, het Rijk en de Europese Unie heeft de provincie ook een actieve rol in dit dossier. In de tweede helft van de vorige collegeperiode zijn hier de eerste stappen in gezet, wat in 2020 op meer gestructureerde wijze een vervolg heeft gekregen.

De inzet van de provincie in dit dossier is aan de orde geweest in de commissie Klimaat, Natuur en Milieu van oktober 2020.

Versnelling woningbouw
Om een versnelling van betaalbare en passende woningbouw en een balans tussen wonen en werken te realiseren werkt de provincie Zuid-Holland aan:

A. Versnellen van de realisatie van binnenstedelijke woningbouwlocaties (en 3ha-kaart locaties) met een groot aandeel betaalbare woningbouw binnen bestaand stads- en dorpsgebied (BSD) en nabij hoogwaardig openbaar vervoer (HOV) gepland tot 2025, onder meer door inzet van de knelpuntenpot, de Vliegende Brigade en aanpalende ontwikkelingen zoals de invulling van woningbouwimpuls van het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK).

Resultaten:

1. Behandelvoorstel in PS besproken over budget versnellen woningbouw voor nieuwe subsidieregeling knelpuntenpot.
2. Inzet Vliegende Brigade:
   1. Trajecten afgerond in gemeenten: Gouda (Spoorzone), Dordrecht (Stationsgebied en Spuiboulevard), Zwijndrecht (Spoorzone en Stationskwartier) en Zoetermeer (Binnenstad).
   2. Start nieuwe trajecten in gemeenten: Capelle aan den IJssel (Nieuw Rivium), Gorinchem (Vleugels van Gorinchem), Hillegom/Lisse/Teylingen (diverse projecten), Katwijk (Nieuw Valkenburg), Nissewaard (Binnenstad Spijkenisse) en Zoetermeer (flexwonen).
   3. Voor 2020 had de Vliegende Brigade € 0,5 mln budget en daarvan is zo’n € 0,24 mln besteed aan Vliegende Brigade trajecten in 2020. Een aantal van deze trajecten zal doorlopen in 2021. Alle trajecten zijn met cofinanciering door gemeenten.
3. Voortzetting Vliegende Brigade voor de periode 2021-2022 met een bijdrage van € 6,2 mln van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).
4. 11 projecten van gemeenten gestart waardoor ruim 24.000 woningen in Zuid-Holland sneller gebouwd kunnen worden met een bijdrage van ruim € 165 mln van de 1^e tranche Woningbouwimpuls BZK.

B. Vergroting van de harde plancapaciteit aan betaalbare woningbouw binnen de geplande binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen door inzet van de versnellingsaanpak locaties. In deze gebiedsontwikkelingen spelen vaak vraagstukken rond verdichting en transformatie van verouderde bedrijventerreinen, leegstaande kantoren en winkels naar woningen. Waar tegengestelde provinciale belangen spelen zal hierover een knoop worden doorgehakt.

Resultaten:
In verschillende grootschalige gebiedsontwikkelingen waar grote aantallen woningen zijn gepland geeft de provincie extra inzet om de bouw te versnellen. In deze locaties spelen vraagstukken rond combinaties van betaalbare woningbouw, behoud van werklocaties, nieuwe vormen van mobiliteit, energietransitie en klimaatadaptatie. Vanwege het bovenlokale belang van de locaties levert de provincie inzet om te komen tot afgewogen integrale keuzes en versnelling in de planvorming. Locaties waar in 2020 inzet is gegeven zijn: Leiden-Stationsgebied, Den Haag-Binckhorst, Delft-Schieoevers, Rijswijk-Plaspoelpolder, Lansingerland-Wilderszijde, Capelle aan den IJssel-Nieuw Rivium, Barendrecht-Stationstuinen, Dordrecht/Zwijndrecht-Spoorzone en Gorinchem-Vleugels.

Ook is de woningbouw op de twee grote woningbouwlocaties buiten bestaand stads- en dorpsgebied, die zijn aangewezen in het provinciaal Omgevingsbeleid: Valkenhorst en Zuidplaspolder, gerealiseerd.

Resultaten:
Op 5 maart 2020 is er door de gemeenten Katwijk en Wassenaar, het Rijksvastgoedbedrijf en de provincie Zuid-Holland een bestuurlijke overeenkomst afgesloten om te komen tot woningbouw op Valkenhorst. Daarna zijn meerdere mijlpalen bereikt, waaronder aanpassing van het provinciaal Omgevingsbeleid, en nu wordt er samen gewerkt aan het bestemmingsplan en de bijbehorende MER om z.s.m. woningbouw mogelijk te maken.
In 2020 is door de gemeente Zuidplas, de provincie Zuid-Holland en de andere partners in de Grondbank RZG Zuidplas samen gewerkt aan planvorming en bestuurlijke afspraken voor woningbouw in het Middengebied van de Zuidplaspolder. Dat heeft er toe geleid dat op 30 maart 2021 GS de Bestuurlijke Overeenkomst Ontwikkeling Middengebied Zuidplaspolder voor wensen en bedenkingen aan PS hebben voorgelegd.

C. Stimuleren van bouwinnovatie (onder meer prefab en circulair bouwen).

Resultaten:

1. Kansen en dilemma’s in beeld die spelen rond de opschaling van industriële woningbouw. Campagne ‘Zet de bouw aan’ gedaan en vervolgtraject gericht om industriële woningbouw op locaties toe te passen. Thema industriële woningbouw staat op de politieke agenda, zowel gemeentelijk, provinciaal als landelijk.
2. In februari 2020 is de strategie Circulair Zuid-Holland ‘Samen Versnellen’ door GS vastgesteld. Zoals beschreven in de strategie zijn we de afgelopen periode aan de slag gegaan volgens een transitieaanpak. In deze transitieaanpak gaan we actief op zoek naar partijen die aan de slag willen met (delen) van het transitiethema circulair bouwen en faciliteren we de opbouw van een vernieuwersnetwerk. Dit netwerk bestaat uit vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, mede-overheden, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties. Gelijktijdig vinden projecten plaats die voeding geven aan het thema circulair bouwen en waar we van leren.
3. De provincie heeft in december 2020 de City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen ondertekend, samen met marktpartijen en mede-overheden. De komende jaren moet er veel veranderen in de manier waarop we bouwen en de materialen waarmee we dat doen. Daarbij staan modulair, demontabel en biobased bouwen centraal. Ook moeten we op zoek naar nieuwe waarderingsmethoden om circulair bouwen betaalbaar en financierbaar te maken. De ondertekenaars onderschrijven deze doelstelling en willen met een inspanningsverplichting met deze city deal een bijdrage leveren aan de transitie naar een circulaire bouweconomie, met een focus op de woningbouwopgave.

D. Betere samenwerking tussen overheid en markt stimuleren en personeelstekort in de bouwsector aanpakken.

Resultaten:

1. Samenwerkingsafspraken tussen overheden, marktpartijen en corporaties in de Rotterdamse regio over op peil houden van de woningbouwproductie.
2. Lancering van de Zuid-Hollandse woningbouwagenda, een agenderend communicatiemiddel op het thema woningbouw langs drie actielijnen, namelijk 1. Bouw snel en slim, 2. Bouw toekomstbestendig en 3. Bouw voor iedereen. Aan de hand van deze agenda is een campagne gelanceerd om via de Bouwkeet het gesprek langs die drie actielijnen te organiseren.

E. Ontwikkeling nieuw instrumentarium, waaronder de woon-werk-akkoorden, om een balans tussen wonen en werken te krijgen.

Resultaten:
Toegewerkt naar de realisatie van twee woon-werkakkoorden voor de locaties Rotterdam—Feijenoord City met compensatie in de Spaanse polder en Leiden-Werninkterrein met compensatie in de gemeente Katwijk. Beide akkoorden zijn bestuurlijk vastgesteld en in januari 2021 ondertekend. In de woon-werkakkoorden zijn afspraken opgenomen hoe om te gaan met de compensatie van werklocaties die in de genoemde gebieden binnen afgesproken termijnen verplaatst moeten worden voor nieuwe woningbouw en voorzieningen.

Betaalbare woningvoorraad op peil

• In 2020 is de subsidieregeling spreiding sociale woningbouw regio Rotterdam Zuid-Holland opengesteld. In totaal is hier € 5 mln voor beschikbaar. In 2020 is dit budget voor ongeveer de helft uitgeput. In 2020 zijn zeven aanvragen ontvangen. De regeling voorziet in een behoefte. Daarnaast is onderzocht om een vergelijkbare subsidieregeling ook te ontwikkelen voor de Haagse regio en Holland Rijnland. De daaruit volgende regelingen zijn in een vergevorderde fase, openstelling is beoogd begin Q2 van 2021. Provinciale Staten zijn hierin meegenomen.
• In 2020 hebben de ministeries van Binnenlandse Zaken, Economische Zaken & Klimaat en Financiën onderzocht in hoeverre corporaties financieel in staat zijn de maatschappelijke opgaven voor korte en lange termijn op te pakken. Dit onderzoek heeft objectief inzichtelijk gemaakt voor welke opgaven de woningcorporaties staan en welke middelen daartegenover (zouden moeten) staan. Ter uitwerking van de Woondeal Zuidelijke Randstad is apart ingezoomd op de woningwetregio Haaglanden / Midden-Holland / Rotterdam. In deze regio blijken tekorten het grootst en ontstaan ze het eerst. De regio heeft met € 25 miljard de grootste maatschappelijke opgave, waarvan tot en met 2035 circa € 10 miljard niet gerealiseerd kan worden.
• In Zuid-Holland is in 2020 het Vestia bezit overgedragen in drie Zuid-Hollandse zogenoemde Vestia-Maatwerkgemeenten: Pijnacker-Nootdorp, Barendrecht en Westland. Aan de overdracht van het Vestia bezit binnen de Zuid-Hollandse gemeenten Zuidplas en Brielle wordt nog gewerkt.

Versterken (ruimtelijke) kwaliteit en vitaliteit

• Voor een goed leef- en woonklimaat in de stad zijn er een paar specifieke voorstellen voor bijvoorbeeld klimaatadaptatie in het omgevingsbeleid gedaan. Ook is er meer aandacht voor het stedelijk gebied in de Omgevingsvisie, zo is er aan de landschappen het ‘stedelijk landschap’ toegevoegd. Deze nieuwe teksten in de Omgevingsvisie en de verordening liggen momenteel ter inzage.
• Om het gesprek over ruimtelijk kwaliteitsbeleid te voeden, was medio april 2020 de ‘Dag van de Ruimtelijke Kwaliteit’ gepland. Door corona is deze dag helaas tot twee keer toe verzet en van vorm veranderd. Uiteindelijk is dit de Maand van de Ruimtelijke Kwaliteit geworden, die in oktober heeft plaatsgevonden en op 30 oktober is afgesloten met een openbaar webinar. Tijdens dit webinar heeft de scheidend provinciaal adviseur Harm Veenenbos de resultaten via een panorama aan de gedeputeerde van ruimte en wonen overhandigd. Voor dit panorama hebben workshops in oktober op diverse actuele thema’s input geleverd.
• Bij complexe opgaven maakt de provincie gebruik van de provinciaal adviseur Ruimtelijke Kwaliteit. De provinciaal adviseur ruimtelijke kwaliteit heeft een cruciale rol gespeeld bij de Maand van de Ruimtelijke Kwaliteit. Daarnaast heeft de scheidend provinciaal adviseur de volgende adviezen uitgebracht:
  • ‘Molens in beeld, mei 2020.
  • ‘Steekterbrug’, mei 2020.
  • ‘Adel verplicht, de toekomst van ruimtelijke kwaliteit in Zuid-Holland’, juni 2020.
  • ‘New Deal’ Krimpenerwaard’, juli 2020 Dit betreft een bijdrage aan een rijksadvies, en deeluitwerking van ‘Het Pleidooi Groene Hart uit 2019.
• De nieuwe provinciaal adviseur ruimtelijke kwaliteit, Noël van Dooren, heeft uitgebracht:
  • ‘Advies regionale energiestrategieën (RES) en het Groene Hart’, oktober 2020.

Aanpak klimaatbestendig en natuurinclusief bouwen en verduurzaming bestaande woningvoorraad
Door toekomstbestendig te bouwen (energieneutraal, klimaatadaptief, circulair en natuurinclusief), zetten we gelijktijdig met de woningbouwopgave stappen op verschillende grote opgaven die samen komen in de bebouwde leefomgeving. Opgaven zoals de energietransitie, de impact van toenemende weersextremen beperken, bouwontwikkelingen zonder afval en met herbruikbare grondstoffen en ruimte voor flora- en faunasoorten en natuurwaarden. Zo houden we tegelijk het bebouwd gebied leefbaar, gezond en veilig voor de mens. Aan de transities in onze gebouwde leefomgeving liggen thematische strategieën ten grondslag. In diverse coalities zijn wij daarbij met verschillende samenwerkingspartners actief: met gemeenten, projectontwikkelaars, woningbouwcorporaties, bouwers, waterschappen en natuurlijk ook particuliere huizenbezitters. Veel partijen dus met een gedeelde verantwoordelijkheid, in wisselende samenstellingen. Binnen die gedeelde verantwoordelijkheid is onze inzet om kennis te delen, om het kennisniveau in een bredere doelgroep te verhogen en de bewustwording aan te wakkeren. Zo maken we inspirerende voorbeelden en pilots mogelijk, waaraan anderen kunnen meedoen. Daarnaast werken we samen in diverse gebiedsprocessen, bijvoorbeeld voor het Landschapspark Zuidvleugel. De uitwerking hiervan is afhankelijk van het gebied. Dit kan de vorm krijgen van gedeelde uitgangspunten, een gezamenlijke toekomstvisie, een ontwikkelplan met uitvoeringsagenda tot de instelling van een kwaliteitsteam. In verschillende coalities wordt gewerkt aan het belang van een aantrekkelijk, beleefbaar, toegankelijk groen stedelijk landschap, voor de Vlietzone, Schiezone, Drechtsteden, het Getijdenrivierengebied en de Rotte.

Afspraken over wonen en werken in de regio en een passend woningaanbod voor alle doelgroepen

• De regionale woonvisies vormen in combinatie met de regionale woningbouwprogramma’s een belangrijk fundament voor onderbouwing van de behoefte aan een woningbouwontwikkeling volgens de Ladder voor duurzame verstedelijking. Verschillende woningbouwprogramma's zijn door samenwerkende gemeenten geactualiseerd en door de provincie aanvaard. Per 1 december 2020 hebben een aantal regio’s een ‘light’ actualisatie van het regionale woningbouwprogramma ingediend. De regionale Woon Agenda Midden-Holland is in aangepaste vorm door GS aanvaard.
• Binnen de Rotterdamse regio gelden afspraken over betaalbare woningvoorraad en evenwichtige verdeling over de gemeenten in die woningmarktregio. De provincie is in gesprek met de vier gemeenten, die deze afspraken nog niet hebben ingevuld. Daarbij is een proactieve aanwijzing gegeven aan de gemeente Albrandswaard om zorg te dragen voor meer sociale woningbouw. De andere drie gemeenten (Lansingerland, Barendrecht en Westvoorne) is verzocht om voor 1 februari 2021 duidelijk te maken hoe ze aan de opgave gaan voldoen. Binnen de regio Haaglanden loopt een vergelijkbaar proces.
• Woon- werkakkoorden: in 2020 is het instrument woon-werkakkoord verder uitgewerkt en wordt er voor meerdere locaties toegewerkt naar een woon-werkakkoord. De ondertekening van twee van deze akkoorden (Rotterdam en Leidse regio) zijn in januari 2021.
• Zoals aangegeven onder beleidsdoel 4-2 hebben GS een nieuwe bedrijventerreinenstrategie vastgesteld, gericht op balans tussen vraag en aanbod van bedrijventerreinen. Deze draagt bij aan Ambitie 6 doordat de ruimte binnen bestaand stads- en dorpsgebied optimaal benut gaat worden. De provincie stimuleert waar mogelijk functiemenging (van wonen en werken) en versnelt procedures, zodat woningbouw doorgang kan vinden zonder negatieve effecten op de werkgelegenheid (bijvoorbeeld via woon-werkakkoorden). Daarnaast zet de provincie met deze bedrijventerreinenstrategie in op verdere verduurzaming en toekomstbestendig maken van de Zuid-Hollandse bedrijventerreinen.
• Qua monitoring krijgt de provincie steeds beter en dieper inzicht in de woning-, detailhandel-, kantoren- en bedrijventerreinenmarkt.
• Valkenburg: Op 5 maart 2020 zijn bestuurlijke afspraken getekend tussen de gemeenten Katwijk en Wassenaar, het Rijksvastgoedbedrijf en de provincie Zuid-Holland om 5.600 woningen op de locatie Valkenburg te bouwen. Het is de bedoeling om in 2021 een vastgesteld bestemmingsplan te hebben, zodat in 2022 de eerste woningen kunnen worden gebouwd.
• De gemeenten dienen conform de Huisvestingswet voldoende vergunninghouders te huisvesten. De provincie vervult daarbij een toezichthoudende rol. Waar nodig is de interventieladder toegepast. in 2020 hebben de gezamenlijke gemeenten 99% van de taakstelling gerealiseerd. Bij beoordeling of een gemeente in aanmerking komt voor stijging op de interventieladder is in het tweede halfjaar van 2020 rekening gehouden met de coronacrisis. Als een gemeente de taakstelling niet had gerealiseerd maar wel minstens 70% hiervan, steeg deze niet op de interventieladder. Eind 2020 hebben 36 gemeenten (meer dan) de taakstelling gehaald, de overige gemeenten bevinden zich in een fase van de interventieladder waarvan acht gemeenten in de fase afspraken maken (fase 3). Er zijn geen gemeenten waar een juridische procedure tot ‘in de plaats stelling’ is gestart.
• Vanuit het programma Huisvesting Arbeidsmigranten is een gemeentelijk netwerk arbeidsmigranten opgebouwd en is kennis ontwikkeld over de diverse facetten rond (huisvesting van) arbeidsmigranten, die breed is gedeeld. Dit ging onder andere over het aantal arbeidsmigranten, toekomstige ontwikkelingen, bouwstenen om lokaal en regionaal beleid voor huisvesting te ontwikkelen en inzichten in de woonbehoeften van de doelgroep. Het onderwerp staat meer dan voorheen op de (politieke) agenda. We zien een toename van het aantal initiatieven en aanvragen voor huisvesting van arbeidsmigranten.

Najaar 2020 is ons programma Beter Bestuur door GS vastgesteld. Dit was later dan we ons hadden voorgenomen. Dit komt omdat de afstemming met onze bestuurlijke partners (gemeenten, waterschappen, gemeenschappelijke regelingen) door de coronacrisis vertraging heeft opgelopen.

Door corona is in dit beleidsdoel het volgende vertraagd/verminderd (hierdoor is een deel van het budget niet uitgegeven):

• Bijeenkomsten en trainingen voor bestuurders en ambtenaren (om kennis te delen en van elkaar te leren), is deels digitaal opgevangen maar niet helemaal.
• De Leergang Zuid-Holland (de programmaraad heeft besloten dit pas opnieuw te starten als fysieke bijeenkomsten weer mogelijk zijn).
• Het netwerk onderhouden. Digitaal is dit zoveel mogelijk opgevangen, maar de toevallige ontmoetingen op bijeenkomsten zijn weggevallen.

Ondanks alles hebben we veel acties van het programma wel (deels meer digitaal) kunnen starten. Deze zijn hierna per lijn van het programma weergegeven.

Stikstof
Sinds 29 mei 2019 is de vergunningverlening voor activiteiten die stikstofemissies veroorzaken een stuk complexer geworden, nadat de Raad van State een streep had gezet door het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Hoofdredenen hiervoor zijn dat er in Nederland veel meer stikstof neerslaat dan de natuur kan verdragen en dat de uitvoering en effectiviteit van (bron)maatregelen in het PAS geenszins was geborgd. Daarom werken Rijk, provincies en andere partijen samen om te zorgen voor vermindering van stikstofdepositie op stikstofgevoelige natuurgebieden, aan natuurherstel en aan mogelijkheden om economische en maatschappelijke ontwikkelingen mogelijk te maken. In december 2019 hebben Gedeputeerde Staten het plan van aanpak ‘Naar een gebiedsgerichte aanpak’ vastgesteld.

In Zuid-Holland hechten wij waarde aan een gevarieerde en gezonde natuur én aan een gezond vestigingsklimaat. Sterker: we zien een gezonde natuur als basis voor een gezonde economie en een gezonde leefomgeving, zoals ook de commissie Remkes in zijn advies heeft opgenomen. Onze inzet is er dan ook op gericht om de natuur te herstellen. Dit herstel is nodig om ook weer vergunningen te kunnen verlenen voor economische activiteiten, zoals voor de grote bouwopgave die wij in onze provincie kennen. Ook bedrijvigheid in het Rotterdamse Havengebied of in de landbouwsector hebben ruimte nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Hiervoor zijn we in 2020 gestart met gebiedsgerichte aanpak, voeren wij gesprekken met sectoren aan de sectortafel en in aparte overleggen en gezamenlijke inzet vanuit de twaalf provincies richting het Rijk. Mede daardoor zijn er afspraken gemaakt tussen provincies over de beleidsregels intern en extern salderen om vergunningverlening toch mogelijk te maken. Met het Rijk en de provincies zijn afspraken gemaakt over middelen voor natuurherstel via Programma Natuur. Met de terreinbeherende organisaties zijn voorstellen voor (no regret) maatregelen opgesteld die daaruit gefinancierd kunnen worden. Door de snelheidsverlaging op rijkswegen zijn door middel van het stikstofregistratiesysteem (SSRS) in Zuid-Holland voor ruim 5.000 woningen bouwvergunningen afgegeven. Met andere oplossingen, zoals intern en extern salderen zijn aanvullend hierop vergunningen verleend voor de bouw van nog eens 4.000 woningen. Gezien de woningopgave voor de komende jaren is de ontwikkelruimte naar verwachting niet afdoende, waardoor we ook met het Rijk in overleg zijn over aanvullende maatregelen. Ook voor andere activiteiten dan woningbouw zijn door de Omgevingsdienst Haaglanden vergunningen verleend op basis van de Wet natuurbescherming. Daarbij is onder meer gebruik gemaakt van de mogelijkheden van salderen of een ecologische beoordeling.

Participatie neemt een volwaardige plaats in bij onze besluitvorming. Het samenspel tussen Gedeputeerde en Provinciale Staten heeft vorm gekregen, evenals het besef van gedeelde verantwoordelijkheid. Uit meerdere evaluaties blijkt dat ook belanghebbenden (bewoners en bewonersorganisaties, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen, bedrijven en medeoverheden) de manier waarop we participatie oppakken waarderen. Er is ook ruimte voor verbetering. Met name duidelijkheid vooraf, over de spelregels rondom participatie, is een verbeterpunt. Ook kunnen we verdere verbeteringen realiseren in het creëren van een gelijk speelveld – een gelijk informatieniveau voor alle participanten.

Alle negen economische topsectoren zijn in Zuid-Holland aanwezig, en alle maatschappelijke uitdagingen die Nederland heeft, spelen ook in Zuid-Holland. In Rotterdam bevindt zich het grootste Haven Industrieel Complex van Europa. Zuid-Holland is met het zeer prominente glastuinbouwcluster een wereldspeler in de voedselketen. Daarnaast kent Zuid-Holland sterktes in meerdere clusters, maar zeker ook in high tech. Deze belangrijke sectoren moeten zich vernieuwen en aanpassen als gevolg van de transitie naar een duurzame en digitale economie. Het vermogen om snel op deze ontwikkelingen in te spelen is bepalend voor onze concurrentiekracht. Innovatie, in het algemeen en met name op deze gebieden, is essentieel. Zeker ook voor het mkb.

Wij stimuleren deze innovatie via diverse subsidieregelingen, actieve rollen in regionale samenwerkingsverbanden en bijvoorbeeld het Startup in Residenceprogramma. Efficiënt goederenvervoer en een optimaal functionerend logistiek systeem, zoals opgenomen in onze ambitie ‘Bereikbaar Zuid-Holland’, is daarbij essentieel voor de greenports en het Haven Industrieel Complex.

Vestigingsklimaat
Door de toenemende vraag naar woningen staan werklocaties, en dan met name bedrijventerreinen, onder druk. In 2020 hebben we een strategie bedrijventerreinen vastgesteld: hoe borgen we dat er voldoende toekomstbestendige en kwalitatief goede ruimte voor bedrijventerreinen in Zuid-Holland blijft. De ruimtelijke maatregelen komen terug in ons omgevingsbeleid en het flankerend beleid werken we uit in een brede aanpak revitalisering bedrijventerreinen. Bij gemeentelijke transformatieplannen van bedrijventerreinen naar wonen hebben we ervoor gezorgd dat door compensatieplannen goede vereffening plaatsvindt van ruimte die voor bedrijven verloren is gegaan. In woon-werkakkoorden worden afspraken gemaakt voor een goede balans tussen ruimte voor wonen en voor werken.
Met de uitvoering van ons detailhandelsbeleid hebben we bijgedragen aan verbetering van de vitaliteit van stads- en dorpscentra.
Via diverse subsidieregelingen hebben we bereikt dat de markt plannen heeft ontwikkeld voor duurzame, toekomstbestendige bedrijventerreinen en vitale en levendige (winkel)centra. Daarnaast zijn diverse bedrijventerreinen verduurzaamd.
Met de coronacrisis zijn er veel onzekerheden over de ontwikkeling van de kantorenmarkt. Corona heeft tot nu toe geleid tot minder kantorenopname - alhoewel wordt verwacht dat de daling slechts tijdelijk is. Cijfers van oktober 2020 laten zien dat de leegstand zelfs lager is geworden, ook in onze regio zoals in de grote steden Den Haag (4,3%) en Rotterdam (8,2%). De nieuwe ingebruikname van kantoorruimte is in de eerste drie kwartalen met 22% gedaald ten opzichte van dezelfde periode in 2019.

Human Capital
Er is uitvoering gegeven aan het Human Capital akkoord Zuid-Holland (2019) om:

• bij-, om- en herscholing voor werkenden inclusief flexwerkers en voor niet-werkenden te stimuleren;
• de transities van werk naar werk te stimuleren;
• onderbenutte deeltijdwerkers beter te benutten door ze desgewenst meer uren te laten werken;
• internationale werknemers voor vacatures die niet met Zuid-Hollandse of Nederlandse kandidaten kunnen worden ingevuld, aan te trekken of te behouden.

De concrete resultaten waren:

• Er is in 2020 een subsidieplafond van € 5 mln beschikbaar gesteld voor de subsidieregeling Deelakkoorden Human Capital Zuid-Holland. Deelakkoorden dragen concreet bij aan de doelstellingen van het Human Capital akkoord en zijn noodzakelijk om een beroep op de subsidieregeling te kunnen doen.
• Er zijn drie deelakkoorden afgesloten:
  • Deelakkoord Greenports West-Holland
  • Deelakkoord WE IT
  • Deelakkoord Human Capital Regiodeal (Drechtsteden);

Er zijn in 2020 subsidies verleend voor de deelakkoorden Greenports West-Holland (€ 0,5 mln), WE IT (€ 0,7 mln) en Human Capital Regiodeal ad € 0,4 mln (Drechtsteden, nog in afronding). Voor deze drie subsidieaanvragen is in totaal € 16 mln co-financiering beschikbaar, waarmee een multiplier van boven de 10 wordt gehaald.

• Er zijn kwartiermakers aangesteld die moeten zorgen voor nieuwe deelakkoorden in de bouw, Life Sciences, de energietransitie, cybersecurity, rond Internationaal Talent en rond Campus Gouda Volwassenonderwijs Zorg.
• Er is als gevolg van de coronacrisis de Subsidieregeling Tegemoetkoming loonkosten onlangs gediplomeerden Zuid-Holland ontwikkeld waarvoor vanaf 2021 een subsidieplafond van € 1,5 mln beschikbaar is. Hiermee kunnen minimaal 150 kandidaten worden ondersteund om een toekomstbestendige baan te vinden.

De website www.zuid-hollandinzicht.nl is geactiveerd, waar de meest recente en relevante informatie over de arbeidsmarkt in Zuid-Holland is te vinden en die al waardevol bleek voor de ontwikkelde coronamonitor.

Door de coronapandemie en als gevolg daarvan sluiting van veel voorzieningen waaronder scholen, theaters, bibliotheken, horeca, evenementen, attractieparken zijn de cultuur- en toeristische sector in 2020 in zwaar weer terechtgekomen. Maar ook de erfgoedsector en archeologie hebben de nadelige gevolgen hiervan ondervonden, omdat veel activiteiten vertraagd zijn of uitgesteld. Ondanks de druk van de crisis zijn veel van de beleidsdoelen voor 2020 volgens plan gerealiseerd.
Er is in 2020 meer geld vrij gemaakt voor de ’eigen instellingen’ waar de provincie een subsidierelatie mee heeft, zodat zij robuuster zijn om hun taken te kunnen uitvoeren. Ook is er € 3 mln extra budget vrijgemaakt en een subsidieregeling gemaakt voor coronasteun aan de cultuursector, naast de financiële steun die via het Rijk beschikbaar is gesteld.
Als gevolg van corona is meer het belang ingezien van cultuurparticipatie in onze samenleving. Via IPO en de gemeenten in Zuid-Holland zijn we als provincie actiever geworden in deze taak.
De pandemie heeft ook een rol gespeeld bij de totstandkoming van het toerismebeleid. De Startnotitie die begin 2020 was ontwikkeld, is gaandeweg bijgesteld en er is een coronascan uitgevoerd onder gemeenten. Ook is het budget voor toerisme verhoogd. Met ons beleid, en met een compleet nieuwe subsidieregeling, hopen we ook bij te dragen aan een beter perspectief voor de toeristische sector.
In de erfgoedsector en archeologie zijn door corona veel activiteiten vertraagd en uitgesteld. Ondanks alle beperkingen om fysiek bij elkaar te komen is het gelukt om ons samen met onze externe partners in te zetten voor het behoud en beleefbaar maken van erfgoed en archeologie.
De ruimtelijke planadvisering voor erfgoed is in omvang vergelijkbaar met 2019 en gemeenten voeren steeds meer in een vroeg stadium van de planontwikkeling overleg met de provincie, zodat het provinciale ruimtelijke erfgoedbeleid in de plannen kan worden opgenomen.

De provincie Zuid-Holland heeft gewerkt aan verbetering van de milieukwaliteit in Zuid-Holland. Via onder andere de programma’s rond luchtkwaliteit, Zeer Zorgwekkende Stoffen, aanpak van geluidhinder en omgevingsveiligheid heeft de provincie de milieukwaliteit als integraal onderdeel van een goede leefomgeving verder versterkt. Ook is gewerkt aan bescherming en benutting van de kwaliteiten van het bodem- en grondwatersysteem, zodat er geen bodemverontreinigingen meer zijn die leiden tot onaanvaardbare humane risico's, ecologische risico's en verspreidingsrisico`s. Om de ambitie gezond en veilig te concretiseren is een startnotitie Gezond en Veilig vastgesteld. Daarin is gekozen om de ambitie vooral vanuit lopende programma’s en opgaven in te vullen.

De provincie heeft bewegen, inspannen en ontspannen van haar inwoners in de buitenlucht gefaciliteerd en gestimuleerd. De recreatievoorzieningen in Zuid-Holland zijn onderhouden en de kwaliteit van de voorzieningen is toegenomen. Hierdoor is het groen op een aantrekkelijke manier beter bereikbaar (juist ook vanuit de stad) en het landschap beleefbaar, vanaf het water of over land. Met het oog op een aantrekkelijke overgang van stedelijk naar landelijk gebied is ook de aansluiting tussen de verschillende groenblauwe netwerken verbeterd.

Door de coronapandemie hebben we niet op alle terreinen kunnen bereiken wat we voor ogen hadden. Met name de realisatie van projecten die (deels) worden gefinancierd met provinciale subsidies hebben vertraging opgelopen, dit wordt hieronder verder toegelicht.

De effecten van klimaatverandering (weers-extremen, zeespiegelstijging) en bodemdaling hebben impact op de gezondheid en veiligheid van onze inwoners, de robuustheid van onze natuur, gebouwen en infrastructuur en aantrekkingskracht voor nieuwe investeringen (concurrentiekracht/vestigingsklimaat).
Om ervoor te zorgen dat in Zuid-Holland onze inwoners, bedrijven en investeringen gezond en veilig blijven, hebben we ons beleid en ons handelen inmiddels al deels aangepast aan de nieuwe omstandigheden en hebben wij met onze partners verschillende verkenningen afgerond naar de benodigde aanpassingen bij de inrichting van onze omgeving. Dit betreft alle beleidsvelden van de provincie.

Met dit doel wordt beoogd op termijn het volgende te bereiken:

• Natuurwaarden in het Natuurnetwerk Nederland (NNN), voorheen de herijkte Ecologische Hoofdstructuur (EHS), blijven voldoen aan de ambitie uit het natuurbeheerplan.
• Het Natuurnetwerk in Zuid-Holland is compleet inclusief de ecologische verbindingen.
• De Natura 2000 instandhoudingsdoelen zijn behaald waarmee de mogelijkheden voor economische ontwikkelruimte toenemen.

Het natuurbeleid van de provincie Zuid-Holland is gericht op behoud van de bestaande natuurwaarden. Daarnaast heeft de provincie zich als doel gesteld om de natuurkwaliteit te verhogen en nieuwe natuur te ontwikkelen. Om dit te bereiken werkt de provincie samen met andere overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties aan een mooi Zuid-Holland met veel groen en water dicht bij huis.

In 2020 is geen nieuwe SNL-kwaliteitsbeoordeling voor het NNN uitgevoerd als gevolg van de corona-situatie waardoor deze voor 2020 gelijk is aan 2019. In totaal is voor circa 9.000 ha van het totale NNN-areaal van circa 40.000 ha de natuurkwaliteit beoordeeld. In totaal scoorde 70% van het beoordeelde NNN-areaal ‘hoog’. Een aandachtspunt hierbij is dat er grote verschillen zijn tussen de scores van de verschillende natuurdoelen. Dit is toegelicht in de Voortgangsrapportage PZG 2019

De mate van Natura 2000 doelrealisatie wordt elke 6 jaar geactualiseerd bij de eindevaluatie van een Natura 2000 beheerplan. Conform de lopende beheerplancyclus stonden in 2020 geen eindevaluaties gepland. Daarmee zijn de cijfers gelijk aan die van vorig jaar: 26% van het oppervlak met Natura 2000 habitattype doelstellingen heeft een goede kwaliteit en voor de Natura 2000 soorten scoort 38% goed. Volgend jaar worden de meetwaarden geactualiseerd op basis van de natuurdoelanalyses die in 2021 voor 14 stikstof-gevoelige gebieden worden uitgevoerd.

Met vaststelling van de hoofdlijnennotitie vitale landbouw in het voorjaar van 2020 zijn de ambities voor een duurzaam landbouw- en voedselsysteem geactualiseerd. Deze notitie is richtinggevend geweest voor:

• Voortzetting innovatieprogramma’s in proeftuinen, netwerk voedselfamilies en groene cirkels.
• Nieuwe kennisontwikkeling via het Veenweide Innovatiecentrum (VIC) en andere kennis- en onderzoeksprogramma’s zoals Accelerating Circular Economy Zuid-Holland (ACCEZ) en platform slappe bodems.
• Start en versterking van een gebiedsgerichte aanpak voor vitale landbouw in de veenweidegebieden en de Zuidwestelijke Delta. Belangrijke opgaven liggen bij aanpak stikstofreductie, vermindering van CO₂-uitstoot en bodemdaling (Klimaatakkoord) en versterking biodiversiteit.
• Participatie in (rijks)programma’s, te weten:
  • start uitvoering van het Interbestuurlijk Programma (IBP) in de Zuidwestelijke Delta en de Hollands-Utrechtse veenweiden;
  • voortzetting uitvoering POP3 en voorbereiding voor transitieperiode POP3 t/m 2022;
  • uitwerking van een Zuid-Hollandse aanpak in regiodeals, aanpak stikstof en Klimaatakkoord, onderdeel landbouw en landgebruik (KALL).
• De bouw van de contouren van het Nationaal Strategisch Plan als Nederlandse uitwerking van het Europese GLB. De provincie is betrokken via diverse gremia in samenwerking met IPO en Rijk.

Samen met de andere overheden werkt de provincie aan waterveiligheid, waterbeschikbaarheid en -kwaliteit. Om ons doel te halen, namelijk bescherming van Zuid-Holland tegen overstromingen en zorgen voor voldoende en kwalitatief goed oppervlaktewater, zijn we afhankelijk van onze partners. De provincie neemt daarom deel aan meerdere overlegstructuren, zoals voor wateroverlast, regionale keringen en waterkwaliteit. Bij de voorbereidingen van dijkversterkingen wordt de provincie betrokken en neemt zij deel aan de ambtelijke en bestuurlijke begeleidingsgroepen. Waterveiligheid en waterbeschikbaarheid zijn ook belangrijke pijlers in het Nationaal Deltaprogramma. De provincie neemt daarom ook deel aan het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie, Rijnmond - Drechtsteden, Zuidwestelijke Delta en Zoetwaterregio West Nederland. Een belangrijk overleg over waterkwaliteit is het Regionaal Bestuurlijk Overleg Rijn west, waarvan de provincie voorzitter is.

We zijn een kennisintensieve organisatie, waar vakmensen hun werk doen en waarde toevoegen aan complexe maatschappelijke opgaven. Binnen onze organisatie werken daarom mensen met diverse achtergronden en expertises. Zuid-Holland is een regenboogprovincie. Wij zijn een diverse en inclusieve organisatie. Racisme, antisemitisme, discriminatie en uitsluiting worden niet getolereerd. Instroom van jonge medewerkers, doorstroom en behoud van kennis en ervaring in de organisatie vinden we belangrijk. We zetten in op talent. We hebben de ambitie om voorop te lopen met de participatiebanen.

De Zuid-Hollandse organisatie wil samen met haar werknemers de slagkracht van de provinciale organisatie vergroten. We zetten in op een doelgerichte en kostenbewuste organisatie. Het is belangrijk dat we in onze eigen organisatie voldoende kennis en capaciteit hebben om onze taken uit te voeren. We grijpen niet te snel naar tijdelijke teams en contracten, maar erkennen dat een flexibele schil nodig is. Zeker voor bijzonder gespecialiseerde kennis blijft inhuur noodzakelijk. We werken steeds meer opgavegericht en integraal en daarmee werken we aan één uitvoeringsagenda. De Omgevingswet biedt goede mogelijkheden om dit verder te ontwikkelen.

Digitalisering verandert fundamenteel de wijze waarop onze samenleving functioneert en daarmee de wijze waarop wij onze provinciale doelen realiseren. Nieuwe processen, nieuwe mogelijkheden en nieuwe samenwerkingen ontstaan door intensief gebruik van data en snel veranderde technologische mogelijkheden. Wij zien duurzame informatievoorziening en digitalisering als middelen om onze ambities als provincie te bereiken, waarbij inwoners en samenleving centraal staan. Digitalisering raakt namelijk elke taak die de provincie uitvoert en elke opgave waaraan zij werkt, zeker in de uitvoeringsfase.

Onze werkwijze kenmerkt zich door de volgende uitgangspunten:

1. ‘Practice what you preach’. Wat de provincie vertelt aan anderen voert zij in haar eigen organisatie ook door;
2. Opgavegericht werken en strategische personeelsplanning inzetten;
3. Leren en professionaliseren. Als organisatie leren we voortdurend, maken we meer participatie mogelijk, en werken we aan inclusiviteit en digitale vaardigheid;
4. Wij stellen ons op als proeftuin en ‘launching customer’. De provincie verwerkt leerervaringen vervolgens in beleid en projecten;
5. Alle bedrijfsvoeringsdisciplines zijn betrokken bij de realisatie van de opgaven.

Effect van de crisis op reisgedrag
Door de coronacrisis werd er in 2020 veel minder gereisd. Voor alle vervoermogelijkheden geldt dat het aantal reizen na invoering van de corona-maatregelen kromp en na de versoepeling van maatregelen weer herstelde. Bij alle modaliteiten zien we ook dat het gebruik gelijkmatiger over de dag is verspreid, waardoor de spitsdrukte is afgenomen. Mensen kiezen momenteel vaker voor individuele vervoermiddelen zoals de fiets en de auto dan voor collectieve vervoermiddelen zoals het openbaar vervoer. Het gebruik van deelmobiliteit als deelfietsen, scooters en -auto’s is toegenomen. Deze patronen gelden voor zowel Rijks-, provinciale als regionale infrastructuur.

Effect van de crisis op het openbaar vervoer
Door de coronacrisis werd er in 2020 veel minder gereisd. Dit is goed te zien in de reizigersaantallen in het openbaar vervoer. In de periode dat corona begon reisde maar 10% van de reizigers met het openbaar vervoer ten opzichte van het jaar ervoor. In september 2020 gebruikte ongeveer 50% van het normale aantal reizigers openbaar vervoer. Over heel 2020 is het aantal reizigers in het openbaar vervoer met 60% gedaald.

Om het openbaar vervoer draaiend te houden, gebruiken vervoerders een ‘beschikbaarheidsvergoeding’ van het Rijk. In 2020 is hierover een akkoord bereikt tussen vervoerders, het Rijk en de decentrale overheden. Dit akkoord gaat over financiële bijdragen van al deze partijen aan vervoerders om het openbaar vervoer (OV) in tijden van corona in stand te kunnen houden. Om deze beschikbaarheidsvergoeding aan vervoerders uit te kunnen keren zijn de concessies in Zuid-Holland aangepast.

Effect van de crisis op het autoverkeer
Het totale autoverkeer lag in de eerste drie kwartalen van 2020 17% lager dan in 2019. Door een gelijkmatiger gebruik over de dag, afgenomen spitsdrukte, is de reistijd positief beïnvloedt: In de eerste drie kwartalen is het reistijdverlies per auto afgenomen met 41%.
Voordat de huidige lockdown begon, bereikte het autoverkeer echter weer het niveau van voor de coronacrisis.

Effect van de crisis op infrastructurele projecten
De coronacrisis had in 2020 een klein effect op de voorbereiding en uitvoering van infrastructurele projecten. De (voorbereidende) werkzaamheden zijn doorgegaan met inachtneming van de (extra) corona-maatregelen om de veiligheid te waarborgen. Samenwerking en participatie met belanghebbenden heeft digitaal plaatsgevonden. Doordat er minder werd gereisd, was er minder overlast door werkzaamheden.

Programma Mobiliteit
Tot slot is het nieuwe programma Mobiliteit nog niet in 2020 vastgesteld. Dit programma is integraal onderdeel geworden van de actualisatie van de omgevingsvisie waardoor de planning is opgeschoven.

(Beleids-)keuzen die hieronder vallen:

• Goed functionerende provinciale infrastructuur;
• Toekomstbestendige infrastructuur;

Ondanks de coronacrisis hebben we ervoor kunnen zorgen dat het verkeer vlot en veilig kon doorrijden in Zuid-Holland. Het is onze wettelijke plicht om de provinciale wegen, vaarwegen, bruggen en sluizen in Zuid-Holland te beheren en te onderhouden. In het hoofdstuk Wat hebben we hiervoor gedaan, beleidsprestatie 2-2-1 en de paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen leest u meer hierover. Goed functionerende en beschikbare infrastructuur is essentieel voor de bereikbaarheid (en economie) van de provincie Zuid-Holland. De kwaliteit van de infrastructuur, zowel technisch als functioneel, moet op orde zijn. Beheer en onderhoud heeft zo efficiënt en duurzaam mogelijk plaatsgevonden, met zo min mogelijk last voor de weggebruiker en de omgeving. Geplande projecten liepen geen of nauwelijks vertraging op.

Waar dit haalbaar, betaalbaar en voldoende betrouwbaar was, hebben wij succesvolle pilots met circulair bouwen en CO₂ -neutraal beheer en onderhoud uitgebreid om de infrastructuur toekomstbestendig te maken. Zie voor meer informatie het hoofdstuk Wat hebben we hiervoor gedaan, beleidsprestatie 2-2-2. Ook hebben we gebruikgemaakt van innovatieve, digitale oplossingen voor het goed laten werken van de provinciale infrastructuur. Bij aanbestedingen hebben we onderzoek gedaan naar innovatieve ideeën en vernieuwende samenwerkingen.

Ondanks de coronacrisis hebben wij ervoor kunnen zorgen dat de inrichting van onze infrastructuur veiliger is gemaakt. Dat was mogelijk door de uitvoering van provinciale projecten en mee te werken aan projecten van andere wegbeheerders. Ook hebben we via het ROV-ZH lesprogramma’s aangeboden over verkeersveilig gedrag voor verschillende weggebruikers. Daarnaast heeft de provincie gewerkt aan circulair bouwen en CO₂ -neutrale projecten en busvervoer, zoals de waterstofbussen in de Hoeksche Waard en op Goeree Overflakkee.